Jednym z najczęstszych pytań przedsiębiorców dążących do znacznego obniżenia kosztów jest, czy mogą prowadzić działalność nie płacąc składek. Chociaż wiele osób odpowiedziałoby na to pytanie przecząco, argumentując, że każdy przedsiębiorca opłaca składki ZUS, warto wiedzieć, że istnieje możliwość prowadzenia firmy bez opłacania ZUS-u.
Kto musi opłacać składki ZUS?
Składki ZUS są obowiązkowe dla wielu kategorii osób prowadzących działalność w Polsce. Pełny wykaz osób zobowiązanych do opłacania tych składek znajduje się w:
- Art. 6 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
- Art. 66 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Jeśli ktoś nie figuruje w ww. ustawach jako osoba zobowiązana do opłacania składek, to nie musi ich uiszczać.
Art. 8 ust. 6 tej samej ustawy wynika, że za osobę prowadzącą działalność pozarolniczą uznaje się m.in.:
- Osoby prowadzące działalność gospodarczą zgodnie z Ustawą – Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 r. oraz innymi szczególnymi przepisami, z pewnymi wyjątkami.
- Osoby prowadzące publiczne lub prywatne placówki edukacyjne, zgodnie z Ustawą – Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r.
To oznacza, że wiele form prowadzenia działalności jest objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. W tym:
- Przedsiębiorcy indywidualni z wpisem do CEiDG.
- Przedsiębiorcy działający w ramach spółki cywilnej.
- Wspólnicy spółki jawnej.
- Wspólnicy spółki partnerskiej.
- Wspólnicy spółki komandytowej.
- Udziałowcy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Każda osoba prowadząca działalność w wyżej wymienionych formach jest więc zobowiązana do regularnego opłacania składek ZUS.
Spółka z o.o. a obowiązek opłacania ZUS
Według art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, to jedynie w przypadku jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością istnieje obowiązek odprowadzania składek do ZUS. Jeśli zaś jest się wspólnikiem w spółce z o.o., która ma więcej niż jednego udziałowca, składki te nie są wymagane.
Jednakże, ważne jest, aby zrozumieć, że jednoosobowa spółka z o.o. jest równoznaczna z jednoosobową działalnością gospodarczą i wymaga odprowadzania składek do ZUS. W takim przypadku nie można liczyć na ulgi, a zatem opłacanie pełnych składek, często nazywane “dużym ZUS-em”, jest obowiązkowe. Kluczową sprawą jest zatem odpowiednie rozplanowanie podziału udziałów w spółce między wspólnikami. Gdy występuje znaczna nierówność w podziale udziałów, mogłoby to wskazywać na fikcyjność takiego rozwiązania, z uwagi na dominację jednego z udziałowców. W takim przypadku, spółka może być uznana za jednoosobową, co wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek ZUS. W kontekście dwuosobowej spółki z o.o. zaleca się konsultację z prawnikiem w celu ustalenia odpowiedniego podziału udziałów, który nie zostanie zakwestionowany przez ZUS jako fikcyjny.
Jako wspólnik w spółce z o.o., jeśli nie dokonuje się odprowadzenia składek do ZUS, nie jest się chronionym przez ubezpieczenie społeczne ani zdrowotne. W efekcie nie ma się dostępu do bezpłatnych usług w ramach publicznej opieki zdrowotnej oraz innych świadczeń, takich jak zasiłki. Jeżeli wspólnik chce zapewnić sobie opłacanie składek, może podjąć pracę w spółce na umowę o pracę. Dzięki temu będzie objęty ubezpieczeniem.
Składki ZUS od wynagrodzenia członka zarządu
W myśl art. 201 § 4 K.s.h., członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Kodeks spółek handlowych nie nakłada obowiązku powierzenia jednemu z członków zarządu funkcji prezesa zarządu. Jeśli jednak członkowi zarządu powierzono funkcję prezesa, to może pełnić ją na podstawie samego aktu powołania. Jeżeli tak jest w stanie faktycznym to nie podlega on ubezpieczeniom społecznym. Wśród tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych wymienionych w art. 6 ustawy o sus nie ma pełnienia funkcji członka zarządu na podstawie aktu powołania. Jednakże członek zarządu pełniący ta funkcję na mocy aktu powołania pobierający wynagrodzenie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia pobieranego z tego tytułu. Płatnikiem jest spółka.
